“Afschaffing giftenaftrek slaat plank volledig mis”

De Commissie Van Dijkhuizen, die van het demissionaire kabinet opdracht kreeg het belastingstelsel te onderzoeken, stelt voor om de aftrek voor giften aan charitatieve, kerkelijke, levensbeschouwelijke, culturele, wetenschappelijke en algemeen nut beogende instellingen af te schaffen. Dit advies wordt met stijgende verbazing binnen de filantropie-sector ontvangen. Filantropiekoepel SBF in een persbericht: “Afschaffing giftenaftrek slaat plank volledig mis.”

“Bij de evaluatie van de giftenaftrek kon volgens de commissie niet worden aangetoond dat de regeling bijdraagt aan de doelstelling, namelijk het bevorderen van het geven aan goede doelen”, schrijft de Commissie in haar rapport. “Het bleek dat mensen die in een hoog marginaal tarief vallen en dus meer belastingvoordeel per gegeven euro genieten niet meer geven dan mensen die in een lager tarief vallen”, aldus de Commissie. De conclusie van Van Dijkhuizen c.s.: “Gelet op de negatieve beoordeling adviseert de commissie de giftenaftrek af te schaffen.”

Onderuitgehaald
De aanbeveling van Van Dijkhuizen stuit binnen de sector op hevige kritiek. Advocaat en belastingadviseur mr. dr. Ineke Koele wijst erop dat Van Dijkhuizens conclusie dat de aftrekregeling “niet bijdraagt aan de bevordering van giften aan goede doelen” al door gezaghebbende vakgenoten is onderuitgehaald. Koele: “Over de evaluatie en de methoden die daarbij zijn gebruikt, in de context van ons fiscale systeem (onderscheid gewone gift met een drempel, en periodieke giften, red.) is zeer gefundeerde kritiek geuit door Prof. Bekkers in het Weekblad voor Fiscaal Recht. Prof. Hemels (hoogleraar Belastingrecht, Erasmus, red.) spreekt van een doelredenering door het Ministerie van Financiën, waarbij het ministerie zelf de evaluatie heeft opgesteld.”

“Giftenaftrek werkt wel!”
Ook koepel Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie bestrijdt de conclusie van Van Dijkhuizen c.s. In een persbericht van 18 oktober stelt de SBF: “Giftenaftrek werkt wél! Volgens de commissie bevordert de aftrek het geven van giften niet. Zonder enig bewijs en gedegen onderzoek wordt een stelling geponeerd die geen hout snijdt. Uit nationaal en internationaal onderzoek blijkt dat geefgedrag sterk afhankelijk is van de mogelijkheid van belastingaftrek. De commissie heeft economisch gezien dus geen gelijk.”

Fundamentele bezwaren
SBF, en ook Koele, hebben echter vooral fundamentele bezwaren tegen de redenering van de Commissie, die stoelt op de gedachte dat de huidige fiscaliteit een ‘gunstregeling’ is. Koele: “Waarom bestaan fiscale faciliteiten voor filantropie in alle ontwikkelde democratieën? Anders dan de Commissie Van Dijkhuizen stelt, wordt geen recht gedaan aan de rechtvaardiging van de giftenaftrek door deze te beschrijven als een gunstregeling: het doel van de giftenaftrek is om schenkingen te bevorderen. Het is niet onmiddellijk bezwarend om een gunstregeling af te schaffen.
In het internationale domein van ontwikkelde democratieën worden fiscale faciliteiten voor filantropische instellingen verklaard vanuit een onderliggende reflectie van public policy, die kortweg wordt aangeduid met het beginsel van pluraliteit (‘pluralism’). Omdat de overheid geen monopolie heeft op algemeen nuttige activiteiten, dient zij zich neutraal op te stellen ten opzichte van private algemeen nuttige activiteiten (te definiëren door de wetgever). Dat is dé rechtvaardiging van de aparte fiscale positie die filantropische instellingen in de maatschappij hebben. Dit komt overeen met de functie van filantropische instellingen in de maatschappij.”

Een ramp
De SBF stelt in haar persbericht: “De giftenaftrek heeft niet alleen een materiële waarde waarvan de efficiëntie berekend kan worden. Hij heeft ook een symbolische waarde. De overheid laat ermee zien dat zij het particulier initiatief waardeert als belangrijke sector in het publieke domein. De inzet van particulier initiatief is keihard nodig. Wanneer de politiek vraagt om meer verantwoordelijkheid van burgers in reactie op een kleinere overheid is het afschaffen van de giftenaftrek het verkeerde signaal! De samenleving wil graag een helpende hand bieden in een tijd van crisis waarin de overheid moet terugtreden en tal van taken afstoot en subsidies afschaft. De filantropische sector omvat 65.000 kleine en grote algemeen nut beogende instellingen met een inzet van circa 5 miljoen vrijwilligers, onder wie 1,5 miljoen mantelzorgers, en € 4,7 miljard aan giften.”
“Een commissie die daar geen oog voor heeft, hecht niet aan een vitale samenleving. Een jaar zonder missionaire regering is geen probleem, een dag zonder maatschappelijk middenveld is een ramp”, aldus Steven van Eijck, voorzitter van de SBF.

Convenant
Fijntjes stelt de SBF dat de afschaffing van de giftenaftrek “de doodsteek” betekent voor de prille relatie tussen de overheid en de filantropiesector. “Het voorstel staat volledig haaks op de ingezette lijn van het op 21 juni 2011 getekende convenant ‘Ruimte voor geven’, waarin de regering en de filantropische sector de handen ineen hebben geslagen en waarin grote stappen zijn gezet op onder meer de volgende terreinen: stimuleren van geven door een ruimhartig fiscaal beleid; innovatieve financieringswijzen van projecten; verduurzaming van projecten; introductie van lokale gemeenschapsfondsen en toezicht en verantwoording van de filantropische sector.”