Filantropische instellingen moeten de moed hebben om nieuwe wegen in te slaan. Dat zei Prinses Laurentien vandaag op de jaarlijkse conferentie van het European Foundation Centre dat nu in Amsterdam wordt gehouden. Ook zouden filantropen er goed aan doen hun ego los te laten.
'Ik wil jullie vragen de ogen te sluiten', zei de Prinses tegen de in grote getale toegestroomde afgevaardigden van filantropische instellingen. Gezeten in hun eigen donker legde de Prinses hen enkele persoonlijke vragen voor: 'Ben je een control-freak? Denk je in een vergadering wel eens dat jij gelijk hebt? Ben je bang om in de schijnwerpers staan? Maar zou je niet stiekem toch wat vaker in het middelpunt van de belangstelling willen staan?' Door middel van handopsteking maakte het publiek de antwoorden op de vragen kenbaar.
Prinses Laurentien trok haar conclusies uit de antwoorden die ze kreeg: 'Ik sta hier voor een zaal control-freaks. Een heel intelligente groep mensen want ze denken vaak gelijk te hebben. Ook hunkeren jullie naar wat meer aandacht'. Haar typering van de sector ontving een gulle lach uit de zaal.
Een mammoettanker keren
Vervolgens stelde ze vragen over de organisaties waar de deelnemers voor werken. Uit de antwoorden maakte ze op dat veel filantropische organisaties zeer ambitieus zijn en grote structurele veranderingen willen bewerkstelligen. Tegelijkertijd zijn ze bang om fouten te maken en zijn de meeste zo wendbaar als een mammoettanker. Haar laatste vraag - zou je wensen dat jouw organisatie meer de wendbaarheid van een zeilboot zou bezitten - deed haar concluderen dat de zaal vol zeilers in de dop zat.
'Wat al deze vragen verbindt, is de kracht van het loslaten', zei de Prinses. 'We zien de wereld om ons heen snel veranderen en tegelijkertijd worden de problemen steeds urgenter. De snelle verandering begint aan te voelen als chaos en wat we willen is meer controle.' Als voorbeeld gaf ze de vluchtelingencrisis, het hoofdthema van de conferentie. 'Vijf jaar geleden sprak niemand over vluchtelingen.' Nu hebben we te maken met de grootste vluchtelingenstroom sinds de Tweede Wereldoorlog.
De Prinses vervolgde: 'We zoeken naar antwoorden maar zodra we die gevonden hebben, blijken die al niet meer te voldoen. Neem bijvoorbeeld het klimaatakkoord. In december 2015 werd het verdrag gesloten om de opwarming van de aarde tot 2oC te beperken. Nu al weten we dat dat niet genoeg is.'
Ze vroeg de zaal hoe de filantropische sector kan inspringen op die snel veranderende problemen: 'Hoe verander je de koers van jouw mammoettanker?'
Gelijkwaardigheid
Prinses Laurentien stelde niet alleen vragen maar kwam ook met antwoorden. Ze noemde drie begrippen die de aanwezigen zou kunnen helpen hun schip behendig op de woelige baren te navigeren: gelijkwaardigheid, moed en 'buitenkant binnen' (outside in).
'Gelijkwaardigheid betekent in essentie: laat je ego thuis', zei de Prinses. Ze refereerde daarmee aan de trend dat institutionele filantropische instellingen steeds minder vaak simpelweg donaties schenken en zich verder nergens mee bemoeien. In plaats daarvan gaan ze steeds vaker een verregaande samenwerking aan met de uitvoerende organisaties. Prinses Laurentien: 'Partners zijn betekent dat je gelijk bent. Samen deel je de ambitie om een structurele verandering te bewerkstelligen. Je moet je dan afvragen: wat is mijn rol in de keten? Wat kan ik bijdragen aan het proces? En er hoort ook bij dat je accepteert dat andere mensen het soms beter weten dan jij zelf.'
Moed tonen
'Wij zijn control-freaks', zei de Prinses. 'Ons is aangeleerd dat we altijd een antwoord klaar moeten hebben. Dat maakt het angstaanjagend om ons op onbekend terrein te begeven. Daarom vereist het moed om nieuwe gereedschappen uit te proberen, om mee te gaan in nieuwe ontwikkelingen. Misschien weten we niet wat social impact bonds zijn, maar toch moeten we het proberen. En deel dat spannende experiment met anderen want dan wordt het een gedeelde last. Moed betekent opschalen terwijl je de methode nog niet helemaal uitontwikkeld hebt. Maar het is noodzakelijk. Want een gestage, lineaire ontwikkeling volstaat niet meer om de problemen van vandaag het hoofd te bieden.'
Buitenkant binnen
Het derde advies van de Prinses aan de aanwezigen - buitenkant binnen - heeft iets meer uitleg nodig dan de eerste twee. Dat deed ze aan de hand van haar eigen ervaring. Ze is zelf ook in verschillende goede doelenorganisaties actief en zei daarover: 'Mij wordt vaak gevraagd: 'Wat wil je er uit halen?' Maar dat is totaal irrelevant. Ik heb mij gecommitteerd aan een doel en vanaf dan gaat het slechts nog om de vraag: wat is er nodig om dat te realiseren? Het gaat niet om wat wij denken of willen, het gaat om wat de buitenwereld nodig heeft. Als blijkt dat een bepaalde actie nodig is, dan is dat mijn rol.'
Tot slot concludeerde de Prinses dat de filantropische sector voldoende in huis heeft om de nodige veranderingen te maken: 'Jullie hebben de middelen en jullie hebben het talent. De transformatie naar een duurzame economie hoeft niet met één gigantische verandering verwerkelijkt te worden. Het gaat er om dat we samen alle delen van het proces veranderen.'
♦ Het redactieteam van De Dikke Blauwe is gedurende het gehele congres aanwezig en zal hierover in de komende weken uitvoerig berichten.
nl
